Benadering van de patiënt in de kinesitherapie
In hoe de kinesitherapeut de patiënt benadert, zien we verschillende mogelijkheden. De eerste, de courantste, is eerder technisch en cognitief gericht. Er wordt door de therapeut een manueel-therapeutische acte uitgevoerd of er wordt een beweging aangeleerd met als doel dat die een fysiek resultaat oplevert. Het lichaam staat daarbij centraal. De patiënt weet wat er gebeurt en voelt resultaat, bv pijn(verlichting) of een betere bewegingsvrijheid. De betrokkenheid van de patiënt bestaat uit het uitvoeren van oefeningen, het begrijpen ervan en een gegenereerde motivatie. Via cognitieve weg wordt de klacht geplaatst in een bio-psycho-sociaal kader waarbij gedragsverandering beoogd wordt.
De andere stroming is meer gevoelsmatig. De manuele behandeling of beweging evolueert eerst naar een doorleefde ervaring in een body-mind concept. In die stroming staat het aannemen van de attitude “presence” centraal. Presence is hier geen abstract begrip, maar een concrete tool die een belangrijke rol kan spelen in de impact van therapeutische technieken om genezing/heling te bekomen en een gedragsverandering te bereiken. Het is aangetoond dat “presence” een vernieuwende en diepgaande impact heeft op alle vormen van lichaamswerk, op voorwaarde dat deze juist is toegepast (Blackburn & Price, 2007).
Onbekend is onbemind
De literatuur wijst op het feit dat “presence” enkel geweerd wordt uit de lichaamsgerichte technieken doordat de therapeut het concept niet toepast of kent (Blackburn & Price, 2007). Dit ten voordele van de cognitie en redenering. Bovendien toont de biomedische geneeskunde weinig interesse in de attitude van de therapeut en de patiënt (wegens te subjectief?) en vinden we er bijgevolg weinig onderzoek over. Misschien kan dat de reden zijn waarom “presence” in lichaamsgericht werk veelal over het hoofd wordt gezien en indien toch toegepast, wordt het in het merendeel van de gevallen niet vernoemd.
Genese en inhoud van de term
“Presence” is een term geboren in de filosofie (Merleau-Ponty, 1989; Buber, 1986; Capra, 1992) en in de wetenschappen (Craig, 2002, 2003, 2009). Je vindt de term ook terug bij de pioniers van het lichaamswerk (Feldenkreis, 1990; Rolf, 1989), bij bewegingsexperten (Dropsy, 1973, 1984, 1998a en b) en bij psychologen (Farb, 2015; Rogers, 1989; Dropsy, 1998b). In de literatuur vind je ook varianten op de term zoals “embodied presence” (Mehling 2009).
Deze termen verwijzen allemaal naar een attitude die je als kinesitherapeut aanneemt. Je bevindt je in een ander bewustzijnsniveau dan het bewustzijnsniveau waarin het denken en redeneren centraal staan. Deze attitude genereert in het eigen lichaam een gewaarwording die opkomt tijdens het uitvoeren van je kinesitherapeutische acte, bv bij het toepassen van manuele technieken of tijdens het observeren en optimaliseren van een bewegingspatroon. Presence bepaalt zo de kwaliteit van de therapeutische relatie (Gyllensten, 1999, 2000). Wat je als kinesitherapeut in jouw lichaam waarneemt, kan binnen die relatie gelinkt worden aan wat je buiten je waarneemt (de fysiolgische reacties in het lichaam van de patiënt, de beweging die de patiënt uitvoert) en vormt een bron van bijkomende nuttige informatie (Malterud, 1993) die kan bijdragen tot heling. Deze doorleefde ervaring en gevoelsmatige begeleiding zijn essentieel bij de weg naar lichaamsgericht zelfbewustzijn. Dit laatste vormt de uitgelezen basis om te komen tot gedragsverandering, één van de doelstellingen van een kinesitherapeutische behandeling.
Wanneer weet je nu of je in een toestand van “presence” bent?
Blackburn en Price (2007) omschrijven dat wanneer je in de toestand van presence verkeert, je de volgende fenomenen kan ervaren en ontwikkelen: helderheid van geest in combinatie met een diepe relaxatie, een eenvormig bewustzijn, gevoel van vrede, diepe stilte en een volledige aanwezigheid in het huidige moment. Er is een gevoel dat er geen afgescheiden ruimte is, geen scheiding tussen objecten of plaatsen. Alle mogelijkheden komen samen en je ervaart dat het leven continu opnieuw gemaakt wordt op het moment zelf en dat je zelf betrokken bent in je eigen creatie.
Wat is de meerwaarde ervan voor de kinesitherapeut?
Presence bepaalt een specifieke vorm van therapeutische relatie waarbij lichaam en geest tegelijk worden behandeld.
Presence is een voorwaarde om bewegingsgevoel bij de patiënt bewust te maken (Skjaerven, 2010) en om zelfbewustzijn te bevorderen. Aanleren van deze vorm van zelfwaarneming aan de patiënt helpt hem bij het bekomen van een gedragsverandering. Presence is in die zin een meerwaarde bij het promoten van bewegingskwaliteit (Skjaerven, 2003) waarbij zowel de fysieke als psycho-emotionele factoren tegelijk worden benaderd (Skjaerven, 2008; Prohl, 1986; Gard, 2000, 2013). Bovendien biedt het de patiënt de mogelijkheid om zichzelf tussen de sessies door te behandelen waardoor het aantal sessies bij de kinesitherapeut afneemt en de patiënt onafhankelijker wordt van de therapeut.
Door middel van de attitude van presence kunnen ook interoceptieve gevoelens, zoals symptomen van fysiologische reacties, centraal geplaatst worden om ze als handvat te gebruiken om zowel het stresssysteem als de hersenwerking te beïnvloeden.
Hoe leer je dit aan?
Er bestaan verschillende manieren om je de attitude van “presence” eigen te maken, in je praktijk toe te passen en deze vervolgens op een eenvoudige manier over te brengen op de patiënt. In ABCIG fasciale kinesitherapie en de cursus Fasciatherapie – Mouvement Awareness Physiotherapy neemt dit onderwerp, full presence genoemd, een centrale plaats in.
Bibliografie
Blackburn, J., & Price, C. (2007). Implications of presence in manual therapy. Journal of Bodywork and Movement Therapies, 11(1), 68-77.
Buber, M. (1986). I and Thou, second ed. New York: Macmillan.
Capra, F., Steindl Rast, D. (1992). Belonging to the Universe. San Francisco: Harper Collins.
Craig, A. D. (2002). How do you feel? Interoception: the sense of the physiological condition of the body. Nature reviews neuroscience, 3(8), 655.
Craig, A. D. (2003). Interoception: the sense of the physiological condition of the body. Current opinion in neurobiology, 13(4), 500-505.
Craig, A. D. (2009). How do you feel–now? The anterior insula and human awareness. Nature reviews neuroscience, 10(1).
Dropsy, J. (1973). Vivre dans son Corps. Expression Corporelle et Relations Humaines. Paris: Epi SA.
Dropsy, J. (1984). Le Corps Bien Accordé – un Exercise Invisible. Paris: Desclée De Brouwer.
Dropsy, J. (1998a). Body attunement – the conditions for body use. In: Skjærven, L.H. (Ed.), Quality of movement – The art and health – Lectures of Philisophy, Theory and Practical implications to Basic Body Awareness therapy. Bergen Norway: Skjaerven, pp 21-34.
Dropsy, J. (1998b) Human expression – the coordination of mind and body. In Skjaerven L.H. (ed). Quality of movement – The art and health – Lectures of Philosophy, Theory and Practical implications to Basic Body Awareness therapy. Bergen Norway: Skjaerven; pp 8-20.
Farb, N., Daubenmier, J., Price, C. J., Gard, T., Kerr, C., Dunn, B. D., … & Mehling, W. E. (2015). Interoception, contemplative practice, and health. Frontiers in psychology, 6, 763.
Feldenkrais, M. (1990). Awareness Through Movement. New York: Harper Collins.
Gard, G., & Gyllensten, A.L. (2000). The importance of emotions in physiotherapeutic practice. Physical Therapy Reviews, 5(3), 155-160.
Gard, G., & Lundvik Gyllensten, A. (2004). Are emotions important for good interaction in treatment situations?. Physiotherapy Theory and Practice, 20(2), 107-119.
Gyllensten, A.L., Gard, G., Salford, E., & Ekdahl, C. (1999). Interaction between patient and physiotherapist: a qualitative study reflecting the physiotherapist’s perspective. Physiotherapy Research International, 4(2), 89-109.
Gyllensten, A.L., Gard, G., Hansson, L., & Ekdahl, C. (2000). Interaction Between Patient and Physiotherapist in Psychiatric Care? the Physiotherapist’s Perspective. Advances in Physiotherapy, 2(4), 157-167.
Malterud, K. (1993). Shared understanding of the qualitative research process. Guidelines for the medical researcher. Family practice, 10(2), 201-206.
Mehling, W. E., Gopisetty, V., Daubenmier, J., Price, C. J., Hecht, F. M., & Stewart, A. (2009). Body awareness: Construct and self-report measures. PLoS ONE, 4(5).
Merleau-Ponty M. (1989). Phenomenology of perception. London: Routledge.
Prohl, R. (1986). Some reflections on the phenomenon ‘‘quality in (of) movement.’’. The Physical Education Teacher and Coach Today. University of Heidelberg, Bundesinstitut fur Sportwissenschaft, Forschungsberichte und Materialien, 2.
Rogers, C. (1989). Client-centered, person-centered, approach to therapy. In: Kutash, I., Wolfe, A.A. (Eds.), Carl Rogers Reader. New York: Houghton Mifflin.
Rolf, I. (1989). Rolfing. Rochester, VT: Healing Arts Press.
Skjaerven, L.H., Gard, G., & Kristoffersen, K. (2003). Basic elements and dimensions to the phenomenon of quality of movement–a case study. Journal of Bodywork and Movement Therapies, 7(4), 251-260.
Skjaerven, L.H., Kristoffersen, K., & Gard, G. (2008). An eye for movement quality: a phenomenological study of movement quality reflecting a group of physiotherapists’ understanding of the phenomenon. Physiotherapy theory and practice, 24(1), 13-27.
Skjaerven, L.H., Kristoffersen, K., & Gard, G. (2010). How can movement quality be promoted in clinical practice? A phenomenological study of physical therapist experts. Physical Therapy, 90(10), 1479-1492.
Downloads
presence.pdf
199 KB